BÖLÜM BAŞKANINDAN

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ

Bilim, var olan hemen her şeyin bilgisinin; kesin, doğru ve nesnel olarak elde edilmesi amacı doğrultusunda gerçekleştirilen insani faaliyetin bütününü ifade eder ve yapısı gereği büyük bir çeşitlilik içerir. Günümüzde genel olarak kabul gören tasnif dolayısıyla, beşeri bilimler veya daha yaygın şekliyle sosyal bilimler, bilimin ana kesimlerinden birini oluşturmaktadır. Sosyal bilimler genel olarak, insanın anlam dünyasıyla ilgilidir ve bu dünyayla ilgili unsurlar dolayısıyla çeşitli dallara ayrılırlar. Dil ve edebiyatın bu dallar arasında merkezi bir önemi vardır. İnsanın ayırıcı bir vasfı olarak dil ve dilin kullanılması sonucu ortaya çıkan edebiyat, birer genel kavram olarak iki ayrı bilim dalının konusunu oluşturur: Herhangi bir dilin değil de genel anlamda dilin incelenmesi amacına yönelik olarak Dilbilim; herhangi bir edebiyatın değil, genel olarak edebiyatın incelenmesini konu edinen Genel Edebiyat bilimi.  Genel dil ve edebiyat bilimlerinin yanı sıra,  yeryüzünde bulunan her bir dilin ve edebiyatın incelenmesi amacı doğrultusunda yürütülen çalışmalar da çeşitli dil ve edebiyatların birer bilim dalı olarak teşekkül etmesi sonucunu doğurmuştur. Esasen genel dil ve edebiyat bilimleri, bu bilimlerin gelişmesinden sonra teşekkül etmiştir. Çünkü özel olarak dil ve edebiyatlar incelenmeden genel olarak dil ve edebiyatın söz konusu edilmesi mümkün değildir. Bir kavram olarak dil, ancak, konuşulan ve yazılan bir dil dolayısıyla somutlaştırılabilir. Aksi takdirde dilden bahsedemeyiz. Edebiyat ise her zaman bir dilin edebiyatıdır. Dil ile edebiyat arasında tabii ve zorunlu bir ilişki vardır.

Türk Dili ve Edebiyatı, Türk dilinin ve edebiyatının; geçmişten günümüze, bütün özellikleri ve unsurlarıyla birlikte incelenmesi amacı dolayısıyla teşekkül etmiş bir bilimdir ve bilimlerin bütün olarak bir yer aldığı eğitim ve öğretim kurumları olan üniversitelerde,  bu ismi taşıyan bölümlerde temsil edilmekte ve öğretilmektedir.

Türk dili ve Edebiyatı bilimi ve bu bilimin temsil edildiği Türk Dili ve Edebiyatı bölümünün, diğer dil ve edebiyat bölümleri arasında ayrı bir önemi vardır. Bu önem her şeyden önce Türkçenin ve Türk edebiyatının özelliğinden kaynaklanmaktadır. Türk dili herhangi bir dil değildir; dünyanın en eski dilleri arasında yer aldığı gibi, aynı zamanda dünyadaki en yaygın dillerden biridir. Ayrıca büyük bir medeniyetin dilidir. Türk edebiyatı da buna bağlı olarak uzun bir geçmişi olan, sadece Türk milleti için değil, bütün insanlık için önemli olan pek çok edibin ve edebi eserin bünyesinde yer aldığı büyük bir edebiyattır. Bu itibarla sadece Türkiye’de değil, çeşitli ülkelerdeki birçok üniversitede Türk Dili ve Edebiyatı bölümleri bulunmaktadır. Türk dili ve edebiyatının,  kendi dil ve edebiyatımızı konu edinmesi bakımından Türk milleti olarak bizim için özel bir önemi olan bir bilim olduğunu ayrıca belirtmek gerekir.

Türk Dili ve Edebiyatı bölümü kendi içinde önce iki anabilim dalına ayrılır: Türk Dili ve Türk Edebiyatı. Bu ana bilim dallarının da alt dalları vardır. Türk dili ana bilim dalı; Eski Türk Dili ve Yeni Türk Dili olmak üzere iki; Türk Edebiyatı anabilim dalı ise Eski Türk Edebiyatı, Yeni Türk Edebiyatı ve Halk Edebiyatı olmak üzere üç anabilim dalını içermektedir. Bütün bu anabilim dallarında, bugüne kadar ulaşılmış olan bilgi birikimi; bölüm bünyesinde; lisans eğitimi sırasında, Türkiye Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Eski Türk Edebiyatına Giriş, Tanzimat Dönemi Edebiyatı vb. çeşitli ana dersler ve seçmeli dersler dolayısıyla öğrenciye aktarılır. Amaç Türk dilinin ve edebiyatının; tarihi, yapısı ve bütün önemli eserleriyle birlikte, uzmanlık seviyesinde öğretilmesidir. Bunun mümkün olabilmesi için öğrencilere Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler; Göktürk, Uygur ve eski Türk alfabesi öğretilmekte; bu alfabelerde yazılmış metinler, orijinal haliyle okutulmaktadır. Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun olanlar böylece bilim uzmanı unvanını almaya hak kazanırlar ve bu unvan, öğrenimlerini başarıyla tamamlamalarının ardından öğrencilere verilen lisans diplomasında da belirtilir.

Türk dili ve Edebiyatı bölümünden mezun olanlar, uzmanlıkları dolayısıyla birçok sahada hizmet ifa edebilirler. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda ve özel okullarda Edebiyat öğretmeni olarak çalışmaları mümkün olduğu gibi, Türk dili ve edebiyatı uzmanlığına gerek duyulan basın-yayın, görsel medya, arşiv ve kütüphanecilik gibi alanlarda da çalışabilirler.

Türk dili ve edebiyatı bölümünde bir sanatın bilimi söz konusu edilmektedir; sanatın bizatihi kendisi değil! Bölümün amacı, sanatçı değil; uzman veya bilim adamı yetiştirmektir. Fakat Türk Dili ve Edebiyatı öğreniminin, sanatçı olmak, şair veya romancı olmak isteyen kişilerin hedeflerine ulaşmasına önemli katkılar sağladığı da bir gerçektir. Reşat Nuri Güntekin, Ahmet Hamdi Tanpınar, Mustafa Kutlu gibi birçok önemli yazarımızın, Türk Dili ve edebiyatı bölümü mezunu olması, bir tesadüf değil, bu gerçeğin bir göstergesidir.

Bölümümüz, mevcut eğitim-öğretim kadrosu ile yukarıda açıklanan kapsam ve amaç doğrultusunda faaliyet göstermeyi; öğrencilerin Türk Dili ve Edebiyatı sahasında nitelikli, seçkin bir öğrenim görebilmeleri için gerekli her türlü çabayı, büyük bir azimle yerine getirmeyi taahhüt etmektedir.

Prof. Dr. Muhammet YELTEN

Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanı